منطقه 9 شهر تهران شهناز ریماز مریم دستورپور سمیرا وصالی آذرشربیانی نرگس ساعیپور زهرا بیگی سحرناز نجات

Transcript

1 مجله تخصصی اپیدمیولوژي ایران 1393 دوره 10 شماره 2: صفحات مقاله پژوهشی بررسی کیفیت زندگی و عوامل مو ثر بر آن در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران شهناز ریماز مریم دستورپور سمیرا وصالی آذرشربیانی نرگس ساعیپور زهرا بیگی سحرناز نجات 1 دانشیار اپیدمیولوژي گروه اپیدمیولوژي دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران تهران ایران 2 دانشجوي دکتري اپیدمیولوژي مرکز تحقیقات مدلسازي در سلامت پژوهشکده آیندهپژوهی در سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان کرمان ایران 3 کارشناسی ارشد اپیدمیولوژي گروه اپیدمیولوژي و آمار زیستی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تهران ایران 4 کارشناس ارشد آمار زیستی گروه اپیدمیولوژي و آمار زیستی دانشکدهي بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تهران ایران 5 کارشناس ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه پیام نور تهران مرکز تهران ایران 6 دانشیار اپیدمیولوژي گروه اپیدمیولوژي و آمار زیستی دانشکده بهداشت مرکز تحقیقات بهره برداري از دانش سیاست دانشگاه علوم پزشکی تهران تهران ایران نویسنده رابط: مریم دستورپور کرمان ابتداي خیابان هفت باغ علوي پردیزه دانشگاه علوم پزشکی کرمان دانشکدهي بهداشت گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژي تلفن: نمابر: پست الکترونیک: mdastoorpour@yahoo.com تاریخ دریافت: 91/5/29 پذیرش: 92/11/5 مقدمه و اهداف: زنان سرپرست خانوار جزء گروه آسیبپذیر جامعه محسوب میشوند که با مشکلات مصایب و موانع زیادي هم در سطح فردي و هم در سطح کلان در مقایسه با مردان سرپرست خانوار مواجهند که کیفیت زندگی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این مطالعه تعیین کیفیت زندگی و عوامل مو ثر بر آن در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران بود. روش کار: این مطالعه مقطعی روي تمام زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران در مدت 14 ماه انجام شد. ابزار جمعآوري دادهها در این مطالعه شامل پرسشنامههاي اطلاعات دموگرافیک و کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت WHOQOL-) (BREF گونهي ایرانی بود.تجزیه و تحلیل نتایج با کمک نرم افزار آماري SPSS نسخه 16 با استفاده از آمار توصیفی و آنالیز رگرسیون چند متغیره انجام شد. نتایج: میانگین± خطاي معیار سنی شرکت کنندگان 50/8 ±13/8 سال و اکثر آنان غیرشاغل (71/1 درصد) بودند. نتایج نشان دادند که در میان حیطههاي 4 گانهي کیفیت زندگی حیطهي سلامت محیط و رابطهي اجتماعی به ترتیب کمترین ) 9/87) و بیشترین (12/61) نمره را به خود اختصاص دادند. متغیرهاي تا ثیرگذار روي شاخص کلی کیفیت زندگی هستند. مدل رگرسیون چندگانه توأم نشان داد که متغیر سن (0/05>P) و متغیر بیماري فعلی (0/001>P) تنها نتیجهگیري: یافتههاي حاصل از این پژوهش حاکی از نیاز جدي به برنامهریزي مسو ولان ذيربط در راستاي مداخلههاي مو ثر و به تبع آن افزایش بهبود کیفیت زندگی در این قشر آسیبپذیر جامعه میباشد. واژگان کلیدي: زنان سرپرست خانوار کیفیت زندگی تهران مقدمه به استناد تعریف سازمان جهانی بهداشت کیفیت زندگی مجموعهاي است از رفاه و سلامت کامل جسمی روانی و اجتماعی که به وسیله فرد یا گروهی از افراد درك میشود و متا ثر از عوامل متعددي میباشد. به این ترتیب منظور از کیفیت زندگی فقط سطح استاندارد زیستی و سطح دستیابی به حداقل رفاه و امکانات نیست بلکه در برگیرندهي کیفیت روابط بین فردي و اجتماعی نیز میباشد (1). تردیدي نیست که یکی از راهکارهاي مطلوب براي بهبود و ارتقاي کیفیت زندگی بشر شناسایی عوامل تا ثیرگذار بر کیفیت زندگی افراد به ویژه گروههاي آسیبپذیر جامعه میباشد. زنان سرپرست خانوار جزء گروههاي آسیبپذیر اجتماع به شمار میروند (2-5). این گروه از زنان به واسطه عواملی مانند طلاق فوت اعتیاد یا از کارافتادگی همسر رها شدن توسط مردان مهاجر یا بیمبالاتی چنین مردانی به عنوان سرپرست خانوار یا بدسرپرست شناخته میشوند (6-9). امروزه 60 درصد زنان در جهان نانآور خانه هستند و 37/5 درصد خانوارهاي جهان را زنان سرپرستی میکنند (10). از جنگ جهانی

2 بررسی کیفیت زندگی و عوامل مو ثر بر آن در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران /49 دوم تعداد خانوارهاي تک سرپرست به طور مداوم در دنیاي غرب در حال افزایش است (10-11). در ایرلند 40 درصد و در کانادا 50 درصد و در کشورهاي در حال توسعه هم درصد کل خانوادهها به وسیلهي زنان اداره میشوند (12). در ایران نیز شاخصهاي آماري نشان میدهند که رشد زنان سرپرست خانوار در حال افزایش است به طوري که در سالهاي و 1385 خانوارهاي زنسرپرست به ترتیب 8/4 7/1 7/3 و 9/5 از کل خانوارهاي ایرانی را تشکیل دادهاند و این نسبت در سال 1390 به 12/1 درصد رسید. این در حالی است که در خانوارهاي مرد سرپرست سیر کاهشی وجود دارد( 92/7 در سال 1355 به 87/9 در سال 1390 کاهش یافته است). از سوي دیگر بر اساس آمار سازمان بهزیستی کشور طی 10 سال گذشته ( ) هر ساله تعداد نفر به جمعیت زنان سرپرست خانوار اضافه شده است (9 13). البته این آمارها ممکن است واقعی نباشند زیرا در خانوارهایی که مردان سرپرست خانوار بیکار زندانی متواري و معتاد هستند سرپرست خانوار همچنان مرد اعلام می شود بنابراین به تعداد زنان سرپرست خانوار حداقل 3-4 میلیون اضافه میشود (12). مطالعات در حوزهي زنان سرپرست خانوار نشان میدهد که این قشر از جامعه با مصایب مشکلات و موانع زیادي هم در سطح فردي و هم در سطح کلان مواجهند (14). بیش از 50 درصد خانوادههاي زنسرپرست در دو دهک اول و دوم قرار دارند در حالی که این رقم در خانوادههاي مرد سرپرست 16 درصد است بنابراین میتوان گفت زنان حدود 2 برابر بیشتر به افسردگی ماژور مبتلا می شوند (11). در پژوهش دیگري Landero و همکاران نیز به این نتیجه رسیدند که زنان بدون همسر علایم جسمانی و روانی از جمله افسردگی را بیشتر تجربه می کنند که میتواند نشان دهندهي کیفیت زندگی پایین آنان باشد (16). همچنین در پژوهشی در ایران نشان داده شد که زنان سرپرست خانوار به خاطر فراوانی بالاي نقشهایی که بر عهده میگیرند نسبت به سایر زنان تنش بیشتري را تجربه کیفیت زندگی از در نتیجه و مینمایند پایینتري برخوردارند (17). با توجه به روند روبه رشد تعداد زنان سرپرست خانوار در جامعه و نیز آسیبپذیر بودن آنان و از طرفی پژوهشهاي اندك در این حوزه بررسی کیفیت زندگی و عوامل مو ثر بر آن در زنان سرپرست پوشش تحت خانوار ضروري به نظر رسید تا بر اساس آن شهرداري منطقه نه افزایش کیفیت زندگی در این گروه ارایه شود. روش کار اثر تهران شهر راهکارهاي مطلوب براي این مطالعه مقطعی روي تمام زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران (152 نفر) در مدت 14 ماه انجام شد. ابزار جمعآوري دادهها شامل: 1 -پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک شامل متغیرهاي سن وضعیت تا هل ) متا هل مجرد بیهمسر بر فوت و طلاق) ابتدایی سواد ) یب سطح سواد متوسط و دانشگاهی) اشتغال (شاغل و غیرشاغل) قومیت متراژ منزل هر تعداد خانوار افراد تحت تکفل امکانات خانوار درآمد متوسط رفاهی منزل تعداد اتاق در اختیار مدت اقامت در محل برخورداري از پوشش بیمه درمانی ابتلا به بیماري مزمن و وجود بیماري فعلی بهداشت حیطهي و (WHOQOL) سلامت 2 -پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی جسمانی گونه ایرانی میباشد سلامت روانی داراي 4 که (18) روابط اجتماعی و سلامت محیط است و هر یک از حیطهها به ترتیب داراي سو ال و 8 به صورت لیکرت میباشد. همچنین این پرسشنامه دو سو ال دیگر نیز دارد که به هیچ یک از حیطهها تعلق ندارند و وضع سلامت و کیفیت میدهند. این دو زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی سو ال قرار هنگام تجزیه و تحلیل در داخل حیطه روابط اجتماعی قرار گرفتند. هر حیطه امتیازي معادل با 4-20 کسب میکند که امتیاز بالاتر کیفیت زندگی بهتر را نشان میدهد. تجزیه و تحلیل دادهها به کمک نرم افزار آماري SPSS نسخه 16 انجام شد. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی سرپرست خانوار فقیرترین فقرا هستند ( ). شاید علت این امر ناشی از نبود پشتوانههاي اقتصادي- اجتماعی عدم دسترسی به شغل مناسب و نداشتن مهارت و... باشد (9). پژوهشهاي جامعهشناسی و علوم رفتاري به تا ثیر محیط اجتماعی و اقتصادي بر کیفیت زندگی و رخداد بیماريهاي روانی در افراد به ویژه اقشار آسیبپذیر-زنان و کودکان- اذعان دارند. در این راستا روانشناسان معتقدند که زنان سرپرست خانوار از نظر روانی و عاطفی داراي مشکل بوده و تنش و اضطراب بیشتري را نسبت به خانوارهاي مرد سرپرست تجربه میکنند (10). چنانچه دادههاي حاصل از کانادا بریتانیاي کبیر و ایالات متحده آمریکا همگی نشان دادهاند که زنان سرپرست خانوار در خطر فزایندهاي براي اختلالات روانی و مشکلات جسمانی میباشند و همچنین Cairney و همکاران با استفاده از نمونهي جامع ملی از اتباع کانادایی نشان داد که زنان سرپرست خانوار نسبت به سایر زنان در

3 50/ ریماز و همکاران مانند جداول توزیع فراوانی میانگین خطاي معیار و آزمونهاي تحلیلی t مستقل و آنالیز واریانس یکطرفه استفاده گردید. براي شناسایی عوامل تا ثیرگذار بر شاخص کلی کیفیت زندگی و هر یک از حیطههاي چهارگانه این شاخص از مدلهاي رگرسیون خطی چندگانه به روش توأم استفاده شد و سطح معنیداري در این مطالعه 5 درصد در نظر گرفته شد. در این مدل متغیرهاي سن تعداد افراد تحت تکفل متراژ محل مسکونی تعداد اتاق و مدت اقامت در محل به صورت کمی و متغیرهاي سطح تحصیلات وضعیت تا هل اشتغال زبان تکلم پوشش بیمه و ابتلا به بیماري فعلی به صورت اسمی وارد شدند. به سبب اینکه سطح درآمد ماهیانه با متراژ محل مسکونی خانوار و ابتلا به بیماري مزمن با بیماري فعلی همپوشانی داشتند در نتیجه فقط متراژ محل مسکونی و بیماري فعلی وارد مدل شدند. قبل از تکمیل پرسشنامه اهداف طرح به تفصیل براي تک تک افراد جمعیت مورد مطالعه توضیح داده شد و پس از اخذ رضایتنامه آگاهانه کتبی از داوطلبان پرسشنامه تکمیل گردید. یافتهها میانگین± خطاي معیار سنی شرکت کنندگان 50/8±13/8 سال بود. تقریبا 40 درصد از این زنان تحصیلات متوسطه بیش از 50 درصد از نظر وضعیت تا هل در شرایط بیهمسر بر اثر فوت اکثرا غیر شاغل ) 71/1 درصد) بودند. بیش از 60 درصد از شرکت کنندگان وجود بیماريهاي مزمن مانند قلبی و عروقی اسکلتی روانی فشار خون و سایر را بیان کردند (جدول شماره 1). یافتههاي این مطالعه نشان میدهد که در میان حیطههاي 4 گانه کیفیت زندگی حیطهي سلامت محیط و رابطهي اجتماعی به ترتیب کمترین (9/87) و بیشترین (12/61) نمره را به خود اختصاص دادهاند (جدول شماره 2). به منظور شناسایی و ارزیابی عوامل مو ثر بر شاخص کلی کیفیت زندگی و هر یک از 4 حیطهي آن متغیرهاي دموگرافیک وارد مدل رگرسیون چندگانه شدند. چندگانه متغیرهاي (جدول توأم نتایج حاصل از مدل رگرسیون نهایی نشان داد که سن و بیماري فعلی تنها تا ثیرگذار 3). شماره روي شاخص کلی کیفیت زندگی هستند به این ترتیب که سن بر کیفیت زندگی اثر مستقیم داشته و با افزایش آن انتظار بر این است که کیفیت زندگی نیز بهتر شود. کیفیت زندگی اثر عکس دارد همچنین متغیر بیماري فعلی بر شاخص منجر به کاهش کیفیت زندگی فرد خواهد شد. به این معنی که وجود بیماري همانطور که در جدول شماره 4 مشاهد میشود عوامل مو ثر بر هر یک از 4 حیطه کیفیت زندگی -سلامت جسمی روانی رابطه اجتماعی و سلامت محیط; سن سطح تحصیلات وضعیت (متا هل تا هل بودن) بیماري فعلی متراژ محل مسکونی مدت اقامت در محل بودند که اثر این متغیرها روي هر یک از حیطههاي چهارگانه کیفیت زندگی از نظر آماري معنیدار بود. به طوري که متغیري مانند سن بر حیطههاي سلامت روان رابطه اجتماعی و سلامت محیط از شاخص کیفیت زندگی اثر مستقیم و مثبت دارد. همچنین در حیطهي رابطهي اجتماعی تنها متغیر تا ثیرگذار مدت زمان اقامت در محل بوده است در حالی که در همین حیطه زمانی که دو سو ال اضافه شد متغیر مدت اقامت در محل تا ثیرگذار نبوده و در این حالت (5 سو الی ( سن تنها متغیر تا ثیرگذار بر حیطهي رابطهي اجتماعی کیفیت زندگی بوده است. از سوي دیگر متغیر بیماري فعلی اثري معکوس روي حیطههاي سلامت فیزیکی و سلامت روانی از شاخص کیفیت زندگی داشت. جدول شماره 1- توزیع متغیرهاي دموگرافیک در افراد شرکت کننده در مطالعه(تعداد= 152 نفر) متغیر وضعیت تا هل تعداد فراوانی درصد 7/2 3/3 35/5 50/7 27/ متاهل مجرد بیهمسر بر اثر طلاق بیهمسر بر اثر فوت سطح سواد بیسواد

4 بررسی کیفیت زندگی و عوامل مو ثر بر آن در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران /51 28/9 40/1 3/3 25/ ابتدایی متوسط دانشگاهی وضعیت اشتغال شاغل غیر شاغل وجود بیماري فعلی بلی خیر جدول شماره 2- میانگین نمره کیفیت زندگی و شاخص کلی کیفیت زندگی دامنههاي کیفیت زندگی سلامت جسمانی سلامت روان رابطهي اجتماعی ) رابطهي اجتماعی ) سو ل 3 سو ل 5 سلامت محیط کیفیت زندگی کلی ا ا 71/1 59/2 40/ (خطاي معیار) میانگین 11/73 (2/34 ) بیشترین - کمترین 6/0-17/7 تعداد /0-20/0 4/0-20/0 4/0-20/0 4/0 18/0 4/6-18/2 10/99 (3/12 ) 12/42 (3/49 ) 12/61 (3/26 ) 9/87 (2/44 ) 11/34 (2/43 ) ( ( جدول شماره 3- عوامل مو ثر بر کیفیت زندگی به طور کلی متغیر سن بیماري فعلی جدول شماره 4- عوامل مو ثر بر شاخص کیفیت زندگی به تفکیک هر حیطه حیطه متغیر ضریب رگرسیون آماره آزمون (F) p-value 0/013 0/001 2/56-3/44 0/06-2/14 ضریب رگرسیون آماره آزمون( t ) p-value 0/019 0/013 0/006 0/003 0/002 2/38 2/54-2/8 3/11-3/86 0/11 0/04-1/48 0/08-2/85 سلامت جسمی سلامت روان سطح تحصیلات مدت اقامت در محل بیماري فعلی سن بیماري فعلی 0/003 3/01 0/06 رابطه اجتماعی 3 سوالی مدت اقامت در محل 0/001 3/31 0/08 رابطه اجتماعی 5 سوالی سن 0/004 0/019 0/03 2/94 2/37 2/2 0/05 1/19 0/02 سلامت محیط سن وضعیت تا هل( متا هل) زیر بناي محل مسکونی

5 52/ ریماز و همکاران بحث با توجه به نقش محوري و تعیین کننده زنان در تحکیم بنیان خانواده و به تبع آن جامعه بیتردید قبول نقش سرپرستی خانوار از سوي زنان کیفیت زندگی و به دنبال آن کیفیت زندگی کل افراد خانواده و فرزندان آنان را تحتالشعاع قرار خواهد داد. بنابراین لزوم انجام برنامههایی به منظور مداخلههاي مو ثر براي افزایش کیفیت زندگی این گروه از زنان یکی از اولویتهاي جامعه است. در پژوهش حاضر بیشتر زنان سرپرست خانوار شرکت کننده میانسال غیرشاغل و داراي سطح تحصیلات متوسطه بودند که با نتایج برخی از مطالعات همخوانی دارد (19-20 و 5-4). سطح تحصیلات پایین یکی از علل مهم عدم جذب در بازارهاي کار است. پژوهشهاي انجام شده در زمینه وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار نیز نشان میدهد که به سبب برخورداري از سطوح پایینتر سواد فرصتهاي شغلی محدودتري نسبت به خانوارهاي مرد سرپرست دارند و از آنجاییکه حمایتهاي دولتی موجود براي این زنان بسیار ناچیز است و بیشتر جنبه خدمترسانی دارد تا توانمندسازي (17) بنابراین به طور تقریبی اکثر این افراد به کارهاي موقتی مانند کارهاي یدي یا کارگري و خانهداري مشغول هستند (19). در این پژوهش سن بر کیفیت زندگی کلی و ابعاد آن در دامنهي سلامت روانی سلامت محیط و رابطهي اجتماعی اثري مثبت و معنیداري داشت بدین معنی که با افزایش سن کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار در این حیطهها افزایش مییابد اما مقدار تا ثیر با توجه به ضریب رگرسیون مشاهده شده (0/08 ( بسیار ناچیز میباشد. در واقع انتظار بر این است که به دلیل تغییرات فیزیولوژیک (21) و مشکلات و مسایل متعددي که در زندگی زنان سرپرست خانوار رخ میدهد کیفیت زندگی آنان در سنین بالاتر کاهش یابد (19 22). چنانچه طهماسبی و منتظري نشان دادند که با افزایش سن کیفیت زندگی زنان کاهش مییابد.(7 23) در این پژوهش در حیطهي سلامت جسمانی تنها متغیر مو ثر بر کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار سطح تحصیلات بود. به نظر میرسد در حیطهي جسمانی افراد با سطح تحصیلات متوسطه به بالاتر وضعیت بهتر و مناسبتري نسبت به افراد با تحصیلات ابتدایی یا بیسواد دارند (10). تا ثیر تحصیلات بر کیفیت زندگی به اثبات رسیده است و حتی بسیاري از پژوهشها این تا ثیر را بیشتر از تا ثیر سن بر کیفیت زندگی نشان دادهاند (24). افزایش سطح تحصیلات آگاهی این گروه از زنان را به شرایطشان نسبت میبخشد ارتقاء انجام به تمایل بنابراین معاینهها پزشکی کسب اطلاعات از طریق مطالعه کتب یا مجلات باعث افزایش مرتبط سلامت در حیطه جسمانی کیفیت زندگی میگردد. همچنین یافتههاي این مطالعه نشان داد که بین حیطه سلامت محیط وجود دارد و وضعیت تا هل(متا هل که با نتایج سایر مطالعات ارتباط معنیداري بودن) (25). دارد مطابقت پژوهشگران معتقدند که وضعیت تا هل از عوامل پیشبینیکننده در همهي ابعاد کیفیت زندگی افراد میباشد و حضور همسر به عنوان حامی در کاهش تنش مرگومیر و ناتوانی مو ثر است (26). سازگاري با محیط و کاهش در پژوهش حاضر مشاهده شد که متغیر مدت اقامت در محل بر حیطه سلامت جسمانی و رابطه اجتماعی از شاخص کیفیت زندگی اثر معنیداري دارد به که نمرهي طوري یاد حیطههاي شده براي ساکنان قدیمی نسبت به ساکنان جدید که کمتر از یک سال در محل اقامت داشتند بالاتر بود. به نظر میرسد شبکهي روابط اجتماعی موجود در میان کیفیت زندگی آنان داشته است. مثبتی بر تا ثیر قدیمی ساکنان در مطالعهي حاضر بیماري فعلی با حیطهي سلامت جسمانی روانی و نمره کلی کیفیت زندگی رابطه معنیداري و معکوسی داشت و تا ثیر این متغیر در دامنه سلامت روان از سایر حیطههاي یاد شده بیشتر بود (ضریب رگرسیون -). 2/85 در مطالعه حسینی و همکاران مشخص گردید 77 درصد از زنان سرپرست خانوار سازمان بهزیستی شهر تهران از سلامت روانی خوبی برخوردار نیستند و به سبب سرپرست شدن (به علت تعدد و تعارضات نقش ( آرامش روانی خود را از دست میدهند (4) چنانچه روانشناسان معتقدند که زنان سرپرست خانوار هم از حیث مادي و هم از حیث روانی و عاطفی داراي مشکل بوده و تنش و اضطراب بیشتري را تجربه میکنند و احتمالا ابتلا به بیماريهاي روانی در آنان نسبت به متا هلان بیشتر است (27). طبیعی است که وجود بیماريهاي مزمن و فعلی میتواند مشکل را دو چندان کرده و تا ثیر نامطلوبی بر کیفیت زندگی بهویژه در حیطهي سلامت روان این قشر آسیبپذیر بگذارد. همچنین به نظر میرسد عواملی غیر از عوامل روزمره زندگی مردم وجود دارد که روي کیفیت زندگی این زنان تا ثیر دارد که بیشتر مربوط به سرپرست خانوار بودن آنهاست زیرا زنان سرپرست خانوار به سبب داشتن چند نقش

6 بررسی کیفیت زندگی و عوامل مو ثر بر آن در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداري منطقه 9 شهر تهران /53 مختلف به طور همزمان و عدم منابع حمایتی کافی در سطح خانواده و اجتماع با مشکلات عدیدهتري روبرو هستند (17 19). از نقاط قوت مطالعه افزایش دانش در حوزه اپیدمیولوژي اجتماعی و به ویژه زنان سرپرست خانوار میباشد اما نوع مطالعه به صورت مقطعی سبب میشود که ارتباط علت و معلولی مورد تردید واقع شود و نیز براي یافتن سایر عوامل مو ثر در زندگی این گروه از زنان مطالعات کیفی عمیقی لازم میباشد. همچنین از محدودیتهاي این مطالعه ناکافی بودن حجم نمونه به علت عدم دسترسی به کل جمعیت زنان سرپرست خانوار به طور همزمان در شهر تهران میباشد. نتیجهگیري یافتههاي حاصل از این پژوهش نشان داد که متغیر سن و نیز متغیر بیماریهاي فعلی با حیطهي سلامت جسمانی روانی و نمره کلی کیفیت زندگی رابطه معنیداري و معکوسی داشت و تا ثیر این متغیر در دامنه سلامت روان از سایر حیطههاي یاد شده بیشتر بود. جسمی بنابراین لزوم ارتقاء خدماتی از قبیل حمایت هاي بخصوص روانی با الگو گرفتن از تجارب بین المللی براي تقویت سیاست ها و برنامه ها در گروه زنان سرپرست خانوار در کشور نیاز جدي وجود دارد تا با مداخلههاي مو ثر و به تبع آن ارتقا کیفیت زندگی در این قشر آسیبپذیر جامعه منجر شود. تشکر و قدردانی این مقاله حاصل (بخشی از ( طرح تحقیقاتی مصوب مرکز پژوهشهاي سلامت مبتنی بر مشارکت جامعه پژوهشکده کاهش رفتارهاي پرخطر دانشگاه علوم پزشکی تهران با کد شماره می باشد. 1. The WHOQOL Group (1996) WHOQOL BREF -introduction, administration, scoring and generic version of assessment. WHO The world health organization. Geneva. p Chant, S. Women Headed Households: Poorest of the Poor: Perspectives from Mexico, Costa Rica and the Philippines1. IDS Bulletin. 1997; 28: Nazoktabar H, Visi R. Social, economic and cultural needs of the Female-headed households Mazandaran province. Journal of Social Welfare. 2008; 7: Hosseini SA, Fruzan S, Amirfriar M. Survey mental health of female heads of households covered by the Welfare Organization in Tehran. Journal of Social Research. 2009; 2: Akinsola HA, Popovich JM. The quality of life of families of female-headed households in Botswana: A secondary analysis of case studies. Health Care for Women International. 2002, 23: Hossain N, Huda S, BRAC-ICDDR B. Problems of the Women Headed Households. 1995: BRAC-ICDDR, B Joint Research Project. 7. Horrell S, Krishnan P. Poverty and productivity in femaleheaded households in Zimbabwe. The Journal of Development Studies. 2007; 43: Kazi S, Raza B. Households headed by women: Income, employment and household organization. Pakistan development review. 1988; 27: p Nazoktabar H, NamdarAliabadi A. Analysis of the femaleheaded households' situation. A case study of femaleheaded households in Iran International Conference on Social Science and Humanity. IPEDR vol.5 (2011) (2011) IACSIT Press, Singapore. V Boldaji LT, Fruzan A, Rafiee H. Quality of Life of Head-of- Household Women: A comparison between those supported by Welfare Organization and those with Service Jobs. Journal Social Welfare Research, : Cairney J, Wade TJ. Single parent mothers and mental health care service use. Social Psychiatry and Psychiatric منابع Epidemiology. 2002; 37: Shaditalab J, Graii AR. Poverty in female-headed households. Journal of Women's Studies. 2004; 2: Statistical Center of Iran (2012). Iran Statistic Yearbook, Tehran: Statistical Center of Iran. shomari90_nahaii.pdf. 14. Arias E, Palloni A. 1996: Prevalence and patterns of femaleheaded households in Latin America. CDE-Working paper 96-14, Madison WI: University of Wisconsin, Center for Demography and Ecology. 15. Schatz E, Gómez-Olivé X, Ralston M, Menken J, Tollman S. The impact of pensions on health and wellbeing in rural South Africa: Does gender matter?. Social Science & Medicine, : Landero Hernández R, Estrada Aranda B, and González Ramírez M. Depression and quality of life for women in single-parent and nuclear families. Spanish Journal of Psychology : Tahmasebi A. Quality of life of female heads of households covered by the Welfare South of Tehran and its relationship with personal and family characteristics. MS Dissertation, Tehran, University of Welfare Sciences, 2006: Nedjat S, Montazeri A, Holakouie Naieni K, Mohammad K, Majdzadeh R. Standardization of the World Health Organization Quality of Life Questionnaire (WHOQOL - BREF :(translation and psychometric assessment of Iranian species. Journal of School Health and Health Research Institute. 2006; 4: Klasen, S, Lechtenfeld T, Povel F. What about the women? Female headship, poverty and vulnerability in Thailand and Vietnam. 2010: Verein für Socialpolitik, Research Committee Development Economicsin its series Proceedings of the German Development Economics Conference, Hannover 2010 with number Buvinić M, Gupta GR. Female-headed households and female-maintained families: Are they worth targeting to

7 54/ ریماز و همکاران reduce poverty in developing countries? Economic Development and Cultural Change. 1997; 45: Brach JS. The association between physical function and lifestyle activity and exercise in the health, aging and body composition study. Journal of the American Geriatrics Society. 2004; 52: Rodgers JR. Female-Headed Families: Why are they so poor? Review of Social Economy. 1994; 52: Montazeri A, Goshtasebi A, Vahdaninia M, Gandek B. The Short Form Health Survey (SF -36): translation and validation study of the Iranian version. Quality of Life Research. 2005; 14: Hemingway H, Nicholson A, Stafford M, Roberts R, and Marmot M. The impact of socioeconomic status on health functioning as assessed by the SF-36 questionnaire: the Whitehall II Study.American Journal of Public Health, 1997; 87: Al-Arabi S. Social support, coping methods and quality of life in hemodialysis patients. PhD Dissertation, Galveston, University of Texas, 2003: Weety L. Measurement of quality of life for end stage renal patients. PhD Dissertation, Hong Kong, Polytechnic University. 2001: Simmons S. Quality of life in community mental health care A review. International Journal of Nursing Studies. 1994; 31:

8 Iranian Journal of Epidemiology 2014; 10(2): Original Article The Survey of Quality of Life and its Related Factors in Female-headed Households Supported by Tehran Municipality, Ddistrict 9 Rimaz SH 1, Dastoorpoor M 2, Vesali S 3, Saiepour N 4, Beigi Z 5, Nedjat S 6 1- Associate Professor of Epidemiology, Department of Epidemiology, School of Public Health, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 2- PhD student in Epidemiology, Research Center for Modeling in Health, Institute for Futures Studies in Health, Kerman University of Medical Sciences, Kerman, Iran 3- MSc of Epidemiology, Department of Epidemiology, School of Public Health, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 4- MSc of Biostatistics, Department of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 5- MSc of General Psychology, Payame Noor University of Tehran, Tehran, Iran 6- Associate Professor of Epidemiology, Department of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, Knowledge Utilization Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran Corresponding author: dastoorpour M, mdastoorpour@yahoo.com Background & Objectives: Households governed by women have become an important phenomenon worldwide in the second half of the twentieth century. The study of female-headed households shows that this vulnerable social group faces many financial, physical, mental, and emotional problems and experiences stress and anxiety more than men-headed households. This study aimed to determine the quality of life in these households supported by District 9 of Tehran Municipality. Methods: This cross- sectional study was performed on female-headed households supported by District 9 of Tehran municipality during 14 months. Data collection tools included a demographic questionnaire, the Iranian version of World Health Organization Quality of Life (WHOQOL -BREF-BREF). The data was analyzed using SPSS software version 16 and descriptive- analytic tests such as mean, standard deviation, and a multiple regression analysis. The significance level in this study was considered α< 5%. Results: The mean age of the participants was 50.8 ± 13.8 years, and the majority of the female-headed households were unemployed (71.1 %). The findings in the four domains of quality of life showed that the domains of environment health and social relation received the lowest (9.87) and the highest (12.61) score, respectively. Using multiple regression models, it was shown that the only variables that affected the overall quality of life were age (P< 0.013) and current disease (P< 0.001). Conclusion: Findings demonstrated that the authorities should consider planning for effective interventions to improve the quality of life in this vulnerable group of society. Keywords: Female-headed Families, Quality of life, Tehran